سرمقاله
بررسی وضعیت ژنتیکی گله های شترمرغ ایران
برنامه‌های اصلاح نژادی در دام‌های گوناگون از یک استراتژی خاص پیروی می‌نماید که توسط متخصصین امر تعیین و با توجه به هدف تولید تلاقی‌های هدف‌دار و حساب شده با الگوی خاص ارائه می‌گردد. در پرورش طیور این کار توسط شرکت‌های بزرگ دارنده نژاد و یا آمیخته تجاری صورت می‌گیرد و در دام‌های اصیل مانند گاو و گوسفند، مراکز اصلاح نژادی در کشور با ارزیابی اسپرم و شناسایی مولدین مناسب برنامه خود را ارائه می‌نمایند.
در شترمرغ نیز 3 آمیخته تجاری که تحت عنوان گردن آبی، گردن قرمز و گردن سیاه آفریقایی وجود داشته که هر کدام دارای پتانسیل ژنتیکی خاص خود بوده و کیفیت محصولات تولیدی آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.
در کشور ما نیز هر سه نژاد از کشورهای مختلف به کشور وارد شده و متاسفانه تلاقی‌های بدون کنترل و برنامه‌ریزی توسط پرورش‌دهندگان صورت پذیرفته است به طوری که در حال حاضر پرندگان موجود دارای خون‌های متفاوت بوده و نمی‌توان نژاد خالص را در کشور شناسایی نمود.
تلاقی‌های صورت گرفته موجب تنوع ژنتیکی گسترده در شترمرغ‌ها گردیده است به طوری که پرنده‌های موجود از نظر اندازه و کیفیت تخم و مشخصات تخم تولیدی و محصولات تولیدی دارای تنوع فراوان بوده که این امر باعث گردیده مدیریت مولدین، جوجه‌کشی و پرواربندی با مشکلات عدیده‌ای مواجه گردد.
بررسی‌های صورت گرفته بر روی کیفیت محصولات تولیدی بیانگر آن است که از لحاظ کیفیت فاقد رقابت‌پذیری در بازارهای بین‌المللی بوده و معمولا بازرگانان در ارائه محصول با مشکل مواجه هستند. ادامه این روند می‌تواند در میان مدت مشکلاتی را در امر بازاریابی محصولات فراهم نموده و ایران را از گردونه رقابت بازارهای بین المللی خارج سازد. لذا نیاز به یک برنامه مدون و بلند‌مدت در امر بهبود ژنتیکی گله‌های موجود در کشور می‌باشد که باید دستگاه متولی با همکاری مراکز اصلاح نژادی و بخش خصوصی به این مهم رسیدگی نماید.
بدیهی است پرداختن به این مسئله موجب کاهش هزینه‌های تولید، بهبود مدیریت در مزارع، افزایش بهره‌وری و نیز افزایش کیفیت محصولات تولیدی می‌گردد. در این رابطه آموزش شترمرغ‌داران در زمینه پرورش مولدین و پرواربندی می‌تواند نقش مهمی را در جهت رسیدن به اهداف به دنبال داشته باشد.
در حال حاضر پیشنهاداتی از طرف دستگاه‌های مسئول ارائه گردیده و در حال پیگیری می‌باشد که در صورت تحقق آن‌ها گام‌های موثری در جهت پیشبرد این صنعت در آینده برداشته خواهد شد.
اخبار صنعت
کارگروه تخصصی پرورش شترمرغ در وزارت جهاد کشاورزی
کارگروه تخصصی پرورش شترمرغ متشکل از اعضای دولتی و تشکل‌های تولیدی می‌باشد که در خصوص سیاست‌ها، قوانین و دستورالعمل‌های فنی و اجرایی تصمیم‌گیری می‌نمایند و به عنوان بالاترین مرجع تخصصی در خصوص پرورش شترمرغ می‌باشد. کارگروه تخصصی هر سه ماه یک بار تشکیل می‌گردد.
زیر مجموعه این کارگروه کمیته فنی پرورش شترمرغ می‌باشد که وظیفه آن تدوین سیاست‌ها، قوانین و مقررات و مسائل فنی می‌باشد و تصمیمات خود را به کارگروه تخصصی ارجاع می‌نماید.
اولین جلسه کارگروه تخصصی در مردادماه سال 1394 و دومین جلسه در دی ماه سال جاری با حضور نمایندگان دفتر پرورش طیور وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی کشور، مرکز پژوهش‌های اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، نماینده تعاونی پرورش شترمرغ سراسر کشور، انجمن شترمرغ ایران و موسسه تحقیقات و توسعه شترمرغ سانان تشکیل و درخصوص موضوعات زیر مقرر گردید:
نظارت بیشتر توسط دستگاه‌های دولتی بر فعالیت مزارع مولد و گوشتی صورت گیرد.
دستورالعمل‌های پرورش شترمرغ با توجه به بعضی از ایرادات مطروحه مورد بازبینی توسط کمیته فنی قرار گیرد.
شیوه دریافت گزارش عملکرد واحدهای مولد توسط کمیته فنی بررسی و به کارگروه ارائه شود.
موضوع آموزش متقاضیان فعالیت در زمینه پرورش شترمرغ، قبل از دریافت پروانه فعالیت مورد بررسی کمیته فنی قرار گیرد و نتیجه به کارگروه ارائه شود.
اطلاع رسانی توسط تشکل‌های شترمرغ در خصوص قیمت نهاده‌ها، جوجه شترمرغ و شترمرغ پرواری به صورت ماهانه انجام گیرد.
بهبود ژنتیک گله‌های مولد کشور توسط کمیته فنی مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه به کارگروه ارائه شود.
شیوه صدور مجوز نیز بازبینی و اقدامات لازم با هماهنگی دبیرخانه ستاد هماهنگی صدور مجوزها به عمل آید.
تایید شاخص‌های فنی شترمرغ مولد و پروراری که توسط کمیته فنی شترمرغ بررسی و ارائه گردیده بود.
برگزاری جلسات کمیته فنی شترمرغ
کمیته فنی شترمرغ متشکل از اعضای دولتی و نمایندگان تشکل‌ها از تاریخ 1/7/1394 فعالیت مجدد خود را آغاز نمود. در این کمیته مسایل فنی، قوانین و دستورالعمل ها مورد بررسی قرار گرفته و به کارگروه تخصصی شترمرغ جهت تایید نهایی ارسال می گردد.
بعضی از موارد مورد بررسی قرار گرفته به شرح ذیل است:
تعیین و بررسی پارامترهای موثر در قیمت تمام شده جوجه شترمرغ
تعیین و بررسی پارامترهای موثر در قیمت تمام شده پرواری
کشتار مقایسه ای پرندگان پرواری در سنین مختلف و تعیین پارامترهای کشتار در سنین مختلف
تعیین میزان نیاز سبوس گندم هر قطعه شترمرغ پرواری تا پایان سن پروار و برای هر قطعه مولد در طی یک سال
بررسی شرایط بیمه شترمرغ
گزارش موارد شیوع بیماری در واحدهای تولیدی به سازمان دامپزشکی کشور جهت شناسایی عوامل بیماری زا
تشکیل کمیته آموزش به منظور آموزش مزرعه داران و افراد متقاضی جهت سرمایه گذاری در صنعت شترمرغ
حضور تعاونی پرورش شترمرغ سراسر کشور در چهاردهمین نمایشگاه بین‌المللی دام و طیور تهران
چهاردهمین نمایشگاه بین المللی دام، طیور، فرآورده های لبنی و صنایع وابسته درتاریخ 8/8/1394 لغایت 11/8/1394 در محل دائمی نمایشگاه بین المللی تهران برگزار گردید.
تعاونی پرورش شترمرغ سراسر کشور نیز با همیاری و همکاری اعضا تعاونی از جمله شرکت محصص، شرکت سیمرغ پروران پارسه، شرکت کشت و صنعت میثاق کشت آتی، شرکت پارس هچری سیستم، شرکت نگین پروران صنعت شترمرغ و موسسه تحقیقات و توسعه شترمرغ سانان برای اولین بار در صنعت شترمرغ الگویی از نماد واقعی تعاون را در این نمایشگاه ارائه دادند.
شرکت تعاونی پرورش شترمرغ سراسر کشور در سالن 6، غرفه 34 در نمایشگاه به معرفی توانمندی‌ها و خدمات تعاونی پرورش شترمرغ سراسر کشور و امکانات موجود در شرکت‌های عضو تعاونی پرداخت.
میهمانانی ارجمند از سازمان‌ها و ادارات دولتی نیز در غرفه حضور بهم رسانیدند که از آن جمله می‌توان به حضور آقایان مهندس امینی مدیر کل دفتر طیور و زنبور عسل کل کشور، مهندس زربخش رئیس اداره تعاون روستایی استان تهران، مهندس نصیری رئیس اداره طیور بومی و سایر ماکیان و آقای مهندس موسوی کارشناس دفتر امور طیور اشاره کرد.
در این نمایشگاه محصولات متنوعی از تولیدات شترمرغ از قبیل محصولات تولید شده از پوست، پر، پوکه تخم شترمرغ و همچنین محصولات فرآوری شده گوشت شترمرغ در معرض دید بازدیدکندگان قرار گرفت. قابل ذکر است که محصولات ارائه شده از گوشت شترمرغ نشان دهنده قابلیت‌های این پرنده در تامین بخشی از نیازهای بازار پروتئینی کشور می باشد که مورد استقبال فراوانی قرا گرفت. همچنین توانمندی هایی در بخش صنعتی سازی این دام از قبیل دستگاه‌های جوجه کشی صنعتی شترمرغ توسط شرکت پارس هچری سیستم ارائه گردید.
برگزاری کارگاه آموزشی بازاریابی نوین محصولات شترمرغ
نخستین کارگاه آموزشی بازاریابی نوین محصولات شترمرغ توسط تعاونی پرورش شترمرغ سراسر کشور با همکاری موسسه تحقیقات و توسعه شترمرغ سانان و با پیگیری‌های مهندس مجتبی ایاز در سالن جلسات معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی در این کارگاه آموزشی که با رویکرد صادرات برگزار شد، چشم انداز تولیدات شترمرغ در برنامه ششم، جایگاه محصولات شترمرغ ایران در اروپا، نقش کیفیت محصولات شترمرغ در پایداری صنعت شترمرغ، نقش ایجاد زنجیره تولید بر کیفیت محصولات تولیدی مورد بررسی قرار گرفت.
براساس این گزارش نقش تشکل‌ها در بازاریابی محصولات شترمرغ و بررسی وضعیت مزارع ایران در خصوص تولیدات پر و پوست شترمرغ و مشکلات فرآوری چرم و پوست از دیگر موضوعاتی بود که در این کارگاه آموزشی مورد بررسی قرار گرفت.
در ابتدا آقای نیامنش رئیس هیئت مدیره تعاونی پرورش شترمرغ سراسر کشور ضمن خیرمقدم به حضار، در خصوص نقش تشکل‌ها در بازاریابی محصولات شترمرغ مطالبی را ارائه نمودند.
در ادامه برنامه سخنرانان موضوعات سخنرانی خود را به شرح ذیل به حضار ارائه نمودند:
مهندس امیر جرک
بررسی وضعیت محصولات پر و پوست در مزارع ایران و مشکلات رایج در این خصوص
دکتر علی حاجی بابایی
عوامل موثر بر پوست و پر شترمرغ با رویکرد صادراتی
مهندس حمید اجاقی
سیستم زنجیره در پرورش شترمرغ و اثرات آن بر کیفیت محصولات تولیدی
مهندس سید مسعود موسوی
نقش کیفیت محصولات شترمرغ در پایداری آن ها در بازار محصولات
آقای شاپور ولی دشتی
بررسی کشتار در سنین مختلف و اثرات آن بر کیفیت محصولات
این گزارش در ادامه یادآور شده است: «ریچارد اسچالر» مدرس کارگاه آموزشی بازاریابی نوین محصولات شتر مرغ از کشور آلمان در زمینه بازاریابی بین المللی محصولات تولیدی شترمرغ سخنانی ایراد کرد.
گفتنی است در کارگاه آموزشی بازاریابی نوین محصولات شترمرغ که با همکاری دفتر طیور و زنبورعسل معاونت امور تولیدات دامی، شرکت تعاونی پرورش دهندگان شترمرغ کشور و مؤسسه تحقیقات و توسعه شترمرغ سانان برگزار شد، 50 تن از تولیدکنندگان و کارشناسان حوزه صنعت شترمرغ حضور داشتند.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور تولیدات دامی در رأس یک هیئت دولتی و کارشناسی، طی روزهای دوم تا هفتم اسفند ماه سال جاری از مرکز تحقیقاتی و تولیدی علوم دامی ARC و زنجیره یکپارچه تولید شترمرغ و کشتارگاه کاملاً مکانیزه کشور آفریقای جنوبی بازدید کرد.
به گزارش روابط عمومی معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی دکترحسن رکنی در این بازدید با همتای خود بکه چله معاون وزیر کشاورزی شیلات و جنگلداری آفریقای جنوبی در زمینه ظرفیت‌های فی مابین در بخش کشاورزی و خصوصا" پرورش شترمرغ، زنبورعسل و کشت فراسرزمینی مذاکره و مقرر شد از توانمندی‌های طرفین در این خصوص استفاده شود.
براساس این گزارش، از مهمترین برنامه های هیئت ایرانی در این سفر بازدید از توانمندی‌های کشور آفریقا در زمینه پرورش شترمرغ، زنبورعسل و مزارع با ظرفیت کشت گسترده نباتات علوفه‌ای با هدف امکان سنجی کشت فرا سرزمینی و بررسی زمینه‌های همکاری در این خصوص بود.
این گزارش در ادامه یادآور شده است: امکان سنجی زمینه صادرات عسل و محصولات فرآوری شده از ایران به کشور آفریقا، انتقال فناوری، واردات و صادرات شترمرغ و برگزاری نشست‌های کمیته فنی به منظور نهایی سازی اسناد و یادداشت‌های تفاهم نامه همکاری‌های مشترک توسط معاونان وزیر از دیگر برنامه‌های بازدید معاون وزیر جهاد کشاورزی بود.
گفتنی است مدیر کل دفتر بهبود تغذیه و جایگاه دام، مسئول گروه آفریقا در دفتر امور بین الملل و سازمانهای تخصصی وزارت جهاد کشاورزی و همچنین نمایندگان تشکل‌های پرورش و فرآوری محصولات شترمرغ (موسسه تحقیقات و توسعه شترمرغ‌سانان، تعاونی پرورش شترمرغ سراسر کشور و شرکت تعاونی سیمرغ پروران پارسه) و زنبور عسل در این سفر دکتر رکنی را همراهی کردند.
ساختمان و تاسیسات پرورش شترمرغ
(بخش نخست)
وجود ساختمان‌ها و تاسیسات و تجهیزات مناسب با توجه به نحوه پرورش باعث افزایش راندمان، بهبود تولیدات و کاهش تلفات می‌گردد. لازم است تا ساختمان‌ها، تاسیسات و تجهیزات با توجه به نوع سیستم پرورشی و همچنین شرایط آب و هوایی هر منطقه و با توجه به دسترسی به مصالح و امکانات در منطقه طراحی و بهره برداری گردد.
انواع مزارع پرورشی شترمرغ پرواری
با توجه به سیستم پرورشی که پرورش‌دهندگان در مزارع اجرا می‌کنند لازم است در تاسیس ساختمان‌ها پارمترهایی با توجه به نحوه مدیریت گله از نظر بهداشتی و پرورشی در نظر گرفته شود.
مزارع پرواری تک سنی
در این مزارع با توجه به این که در یک مرحله جوجه‌ریزی صورت می‌پذیرد و سن گله یکسان است میزان زمین مورد نیاز کمتر از مزارع پرواری چند سنی است. در این مزارع فاصله بین سالن‌ها به حداقل کاهش می‌یابد و جوجه‌ها می‌توانند از تولد تا پایان سن سه ماهگی در یک سالن نگهداری شوند و پس از آن به قسمت پرواربندی از سن سه ماهگی تا پایان دوره پروار منتقل می‌گردند.
جانمایی ساختمان‌ها در مزارع پرواری تک سنی
مزارع پروراری چندسنی
مزارع پرواری چند سنی با امکان جوجه‌ریزی در دفعات طراحی می‌گردند. در این مزارع پرورشی ساختمان و تاسیسات پرندگان پرورشی به سه بخش تقسیم می‌شود: سالن جوجه از صفر تا یک ماهگی، سالن پرورش از سن یک ماهگی تا سه ماهگی و تاسیسات پرواربندی از سه ماهگی تا سن کشتار. برای جلوگیری از انتقال بیماری با توجه به وجود سنین مختلف جوجه در مزرعه باید فواصل بین این تاسیسات به دقت رعایت گردد.
جانمایی ساختمان‌ها در مزارع پروراری چندسنی
ساختمان‌های پرورشی
مشخصات سالن پرورش جوجه (تولد تا 1 ماهگی)
جوجه‌ها پس از تولد به این سالن منتقل می‌شوند و به مدت 30 روز در این محل نگهداری می‌شوند تا پس از جذب کیسه زرده و واکسیناسیون به محل جایگاه جوجه‌های یک تا سه ماهه انتقال یابند.
اندازه هر پن در این سالن پرورش حدودا 2 متر در 4 متر کافی است و فضای نگهداری برای 30 قطعه جوجه فراهم می‌گردد. توجه داشته باشید یک متر مربع فضا برای پرورش 4 قطعه جوجه کافی است و اگر قصد دارید پن‌ها را بزرگتر در نظر بگیرید ابعاد را طوری انتخاب نمائید که فضا برای پرورش حداکثر 50 قطعه جوجه شترمرغ با رعایت حداکثر 4 جوجه در هر مترمربع فراهم گردد. بیشتر از 50 قطعه جوجه در هر پن توصیه نمی‌گردد. هرچه تعداد جوجه‌ها در پن کمتر باشد امکان کنترل جوجه‌ها وشناسایی مشکلات بهتر فراهم می‌گردد و خطر گسترش بیماری‌ها نیز کمتر است. در مناطق سردسیر توصیه می‌شود فضای انتخابی برای هر پرنده کمی بیشتر در نظر گرفته شود، زیرا ممکن است بدلیل شرایط جوی، جوجه‌ها اجبارا مدت زمان بیشتری را در سالن سپری نمایند و شرایط برای انتقال جوجه‌ها در روز به گردشگاه (فضای آزاد) فراهم نگردد. در این مناطق بهتر است پن‌ها از طول بیشتری نسبت به عرض برخوردار باشند تا شرایط برای دویدن و گردش جوجه‌ها فراهم گردد.
کف سالن بتن انتخاب شود تا شرایط برای ضدعفونی و شعله گرفتن فراهم شود. ارتفاع جداکننده هر پن کوتاه و حداکثر 30 سانتی متر کافی است. این امر برای گردش و تهویه هوا بسیار حائز اهمیت بوده و برای جوجه نیز آرامش بیشتری را فراهم می‌نماید (خود را در حبس احساس نمی‌کند). از طرفی از نظر صرف هزینه نیز کمتر است. در یک طرف سالن، راهرو به عرض 5/1 تا 2 متر در نظر گرفته شود تا امکان دسترسی به هر پن بهتر فراهم گردد. در انتهای سالن یک اتاق برای نگهداری خوراک و یک اتاق نیز برای نگهداری تجهیزات در نظر بگیرید. حوضچه ضدعفونی در مدخل ورودی درب سالن فراموش نشود. سالن پرورش جوجه باید نورطبیعی کافی داشته باشد. پنجره‌ها برای تهویه طبیعی در ارتفاع یک متری قرار گیرند. حتماً برای پنجره ها توری مناسب بمنظور جلوگیری از ورود حشرات در نظر گرفته شود. پنجره ها در دو طرف سالن قرار می می گیرند. بسته به ابعاد سالن در انتهای سالن یک یا دو فن تهویه (محاسبه شده بر اساس طول و عرض سالن و نیز تراکم حداکثر جوجه در سالن) با قدرت مناسب قرار گیرد. ارتفاع فن های تهویه از کف سالن یک متر در نظر گرفته شود. در صورت لزوم و در روز و یا شب‌های گرم تابستان می‌توانید پنجره ها را باز نموده و فن ها را روش نمائید تا اکسیژن و هوای تازه در اختیار جوجه‌ها قرار گیرد. برای ماکیان، حداقل و حداکثر سرعت تهویه در اتاق پرورشی به ترتیب 5/1 و 6 ( وزن زنده m3/hour/kg) است. از این ارقام نیز می‌توان برای جوجه شترمرغ‌ها استفاده کرد. بنابراین اگر در یک اتاق پرورش جوجه، 100 جوجه شترمرغ با میانگین وزن 5 کیلوگرم نگهداری می‌شوند در نتیجه حداقل هوای دریافتی در ساختمان می بایست m3/hour750 باشد. یک اتاق نگهداری برای50 پرنده به میانگین 20 کیلوگرم به m3/hour 1500 هوای تازه نیاز دارد.
چگونگی چرخش هوا در داخل ساختمان هم از نظر حفظ یک محیط تازه و هم از نظر حفظ درجه حرارت مناسب سالن برای جوجه‌ها بسیار مهم است. راه های ورودی هوا باید، هوای تازه را به سمت نیمه بالایی ساختمان هدایت کند و فن ها باید هوا خروجی را از همین قسمت خارج کنند.
حرکت هوا در طول خط سقف باعث ترکیب هوا با هوای بدنه اتاق می‌شود بدون اینکه هوای خنک وهوای گرم مستقیما با هم مخلوط شوند، که در نتیجه از بروز کوران (مکش) جلوگیری می‌گردد.
اگر دریچه های ورودی هوا به نحوی تعبیه شده‌اند که هوای تازه به طور مستقیم با هوای اتاق ترکیب می‌شود، منجر به کاهش مداوم درجه حرارت قسمت اعظم هوای اتاق می‌گردد که می‌تواند سبب میعان روی دیوارها و کف شود و یک محیط هوایی ناهمگن گرم و سرد در نقاط مختلف اتاق ایجاد کند.
برخی از سالن‌های پرورش طیور از تهویه طبیعی برای حفظ کیفیت هوا استفاده می‌کنند.
در بالای سقف شیب‌دار یک دریچه پهن و درپوش‌دار وجود دارد و هوای تازه از دریچه‌های کنار دیوار و نهایتاً کنج دیوارها وارد سالن می‌شود. هوای گرم تولیدی توسط تأسیسات گرمایشی و پرندگان در داخل سالن از طریق سقف خارج می‌شود و به وسیله‌ی هوای وارد شده از کناره ها جایگزین می‌گردد. عایق‌بندی دیوارهای ساختمان و سقف در کاهش هزینه گرما و جلوگیری از تاثیر شرایط جوی بر محیط پرورشی مهم می‌باشد. سقف‌هایی که عایق‌بندی نامناسبی دارند نه تنها گرما را هدر می‌دهند بلکه سبب حالت میعان می‌شوند که نتیجتاً آب از سقف بر روی پرندگان چکه خواهد کرد.
در مناطق گرم یا در ماههای گرم تابستان می‌توانید جوجه‌ها را ساعات گرم روز به داخل منتقل نموده و با نصب چند کولر آبی در عرض( در انتهای مخالف فن های تهویه) سالن را خنک نموده و از استرس گرمایی بکاهید. جوجه‌ها در استرس گرمایی کم اشتها شده و از رشد کمتری برخوردارند و شرایط برای بروز بیماری‌ها نیز فراهم می‌گردد. همچنین می‌توانید طول سالن (بیرون سالن) را با حصیر یا برزنت مجهز نمائید و برای کاهش نفوذ گرما و اشعه خورشید از شیشه ها و پنجره ها در فصل تابستان از آن استفاده نمائید. در زمستان نیز برای جلوگیری از نفوذ سرما در شب موثر است.
سیستم گرمایش از کف برای سالن پرورش جوجه (تولد تا 1 ماهگی) بخصوص برای فصول سرد سال ضروری است. فقط داخل پن‌ها به این سیستم مجهز شود و حتی برای صرفه جوئی در هزینه‌ها می‌توانید قسمتی از پن را به این امر اختصاص دهید. سیستم گرمایش از کف محیطی مطلوب را برای جوجه‌ها فراهم نموده و مانع از سرد شدن ناحیه شکمی جوجه می‌گردد. سرد شدن ناحیه شکم جوجه باعث تاخیر در جذب کیسه زرده، اختلال در سیستم گوارشی و سلب آرامش جوجه می‌گردد. توجه داشته باشید که سیستم گرمایش از کف نباید بعنوان منبع حرارتی برای گرم کردن سالن در نظر گرفته شود. دیده شده که از این سیستم با هدف گرم نمودن سالن استفاده شده، کف سالن بیش از حد گرم شده و در نتیجه جوجه‌ها بیش از حد احساس گرما نموده که در این صورت جوجه دهیدراته شده و آرامش خود را از دست می‌دهد و از خوردن آب وغذا دست میکشد. بتن کف فقط باید سرد نباشد و وقتی با دست کف سالن را لمس میکنید احساس سرما ننمائید. لذا نباید گرم و داغ باشد. بنابراین علاوه بر گرمایش از کف، باید منبع حرارتی مطمئن (هیتر یا فن جت) برای گرم نمودن سالن نیز در نظر بگیرید.
اگر امکان استفاده از سیستم گرماش از کف برای شما میسر نیست، باید یک مانع بین بتن و شکم جوجه بعنوان عایق در نظر بگیرید. از حصیر پلاستیکی، خاک تمیز معمولی، پهن گاو (با احتیاط و رعایت شرایط بهداشتی) که بر روی آن حصیر پلاستیکی قرار داده شده می‌توانید استفاده نمائید. می‌توانید یک خوابگاه در یک قسمت سالن در نظر گرفته و در هنگام شب جوجه‌ها را برای استراحت به داخل آن منتقل نمائید. کف خوابگاه با چوب یا کاه (قطعات بلند کاه) یا حصیر آهنی از بتن فاصله گرفته و بر روی آن حصیر پلاستیکی و یا موکت (بدون کرک و مو) و یا هر کفپوش مناسب دیگری قرار دهید. در بالای سر جوجه‌ها نیز لامپ حرارتی قرار گیرد. لامپ‌های حرارتی در هر پن، بسته به تعداد جوجه، یک یا چند عدد لازم است. برای هر لامپ حرارتی حدود 12 تا 15 جوجه (با در نظر گرفتن سن) کافی است. برای کاهش نفوذ گرما و سرما توصیه می‌شود دیوارهای اصلی و سقف عایق‌بندی شوند. در صورت استفاده از مادر مصنوعی(لامپ حرارتی، بخاری، رادیاتور با آب گرم و ...) دمای سالن پرورش جوجه در حدود 25 درجه سانتی‌گراد نگهداری شود. ارتفاع مادر مصنوعی باید طوری تنظیم شود که در ارتفاع قد جوجه‌ها حدود 30 درجه سانتی‌گراد حرارت مهیا نماید. اگر مادر مصنوعی بیش از حد پایین باشد جوجه‌ها پراکنده شده و از منبع حرارتی فاصله می‌گیرند و اگر بیش از اندازه بالا باشد جوجه‌ها بر روی هم انباشته شده و امکان خفگی آنان وجود دارد.
طول گردشگاه 10 تا 15 متر در نظر بگیرید و کف آن را بتن نمائید.
بدیهی است طراحی‌های فراوانی بر اساس ظرفیت تولیدی مزرعه، در نظر گرفتن شرایط اقتصادی سرمایه‌گذار و شرایط آب و هوایی منطقه امکان پذیر است و طرح فوق نمونه‌ای از طرح‌های اصولی برای ایجاد سالن پرورش جوجه می باشد.
سرمایه‌گذاری هوشمندانه در صنعت شترمرغ
(بخش دوم)
حسین علی نصیری (کارشناس مسئول پرورش شترمرغ وزارت جهادکشاورزی)
اقدامات لازم قبل از راه اندازي مزرعه پرورش شترمرغ
الف)مکان یابی محل احداث مزرعه شترمرغ
یکی از اساسی ترین مسائلی که قبل از هرگونه سرمایه گذاری در اجرای یک طرح اهمیت دارد انتخاب محل پروژه است که بایستی از جهات مختلف شرایط لازم را داشته باشد. بررسی و مطالعه شرایط اقلیمی، موقعیت جغرافیایی، بسترها و امکانات زیربنایی، امنیت منطقه و ... باتوجه به تنوع اقلیمی و جغرافیایی کشور در انتخاب محل اجرای طرح حائز اهمیت است. لذا مهمترین عواملی که می‌توانند در انتخاب محل مزرعه پرورش شترمرغ مؤثر باشند مورد بررسی قرار می‌گیرد.
جغرافیای زمین
بهتر است از زمین‌های مسطح، بایر با شیب ملایم که قابلیت کشت و کار ندارد استفاده شود. پرورش شترمرغ نیازی به زمین‌های گرانقیمت نداشته و لازم است به این نکته توجه نمود که محل انتخابی حتی المقدور يك منطقه آرام، دور از منازل مسكوني و اماکن صنعتی باشد تا از ایجاد استرس در پرنده جلوگیری شود. همچنین بهتراست سعی نمود تا زمین مورد نظر به گونه‌ای انتخاب گردد که کمترین هزینه جهت آماده سازی و تهیه امکانات صرف شود که این امر به خودی خود باعث کاهش هزینه‌های تولیدی و افزایش توان رقابتی تولیدکننده خواهد بود.
شرایط اقلیمی
یکی از مهمترین پتانسیل‌های طبیعی ایران شرایط اقلیمی معتدل و نیمه خشک است که مطابق با زیستگاه‌های طبیعی شترمرغ می‌باشد بنابراین عملاً شرایط پرورش شترمرغ در اکثر مناطق ایران فراهم است (بجز جزایر جنوبی و مناطق ساحلی شمال وجنوب کشور). توجه به وضعیت اقلیمی و نکات اشاره شده ذیل می‌تواند در تصمیم‌گیری بهتر مکان اجرای طرح کمک نماید.
جهت وزش باد غالب در منطقه: جهت وزش باد و جریان‌های هوایی، در احداث واحدهای دام و طیور از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به حساسیت‌های خاص پرندگان و اینکه عامل ایجاد بسیاری از بیماری‌های طیور، توسط باد منتقل می‌شود، توصیه می‌گردد پس از تعیین جهت وزش بادهای محلی، مزارع پرورشی در جهت خلاف وزش باد غالب احداث گردد. برای تعیین جهت وزش باد از گلبادهای فصلی و سالیانه کمک گرفته می‌شود. گلباد(wind rose)، مدل و نموداری برای نمایش مشخصات و ویژگی‌های باد در یک منطقه در زمان‌های مختلف است. با این روش ما می‌توانیم به یک دید کلی از شرایط باد منطقه مورد نظر برسیم. هر گلباد سه مشخصه اصلی باد را نمایش می دهد: (فراوانی وقوع باد* سرعت باد* جهت باد) منظور از فراونی وقوع باد، تعداد دیده بانی‌هایی که برای شاخص باد انجام شده و باد به وقوع پیوسته است. سرعت باد نشانگر میزان جریان هوا می‌باشد که با نات یا متر بر ثانیه سنجیده می‌شود. ساختار کلی گلباد به شکل گل باز شده می‌باشد. دایره وسط این گلباد میزان باد آرام در یک منطقه را نمایش می‌دهد. گل ها نیز نمایشگر سرعت و جهت باد است. صخامت گل‌ها، نشانگر سرعت باد و طول گل‌ها نشانگر تعداد وقوع باد است.
نمونه گلباد
رطوبت و بارندگی: شاخص رطوبت به جز برای نوار ساحلی شمال و جنوب کشور، برای سایرمناطق ایران مساعد برای پرورش شترمرغ است. وجود رطوبت بالای منطقه، بستری برای بروز بیماری‌ها، افزایش تلفات و کاهش تولید جوجه و تاثیر سویی برکمیت و کیفیت محصولات تولیدی دارد که نتیجه آن کاهش درآمدهای اقتصادی است. مناطق کم باران و کم رطوبت مانند نواحی استپی و نیمه بیابانی(فلات مرکزی ایران) از لحاظ شرایط اقلیمی مناسب‌تر است. البته این بدان معنا نیست که در نقاط مرطوب امکان پرورش شترمرغ وجود ندارد اما به دلیل نیاز به کنترل عوامل نامساعد جوی هزینه‌های تولید در این‌گونه مناطق بسیار بالا خواهد بود. لذا به منظور احداث مزارع پرورش شترمرغ به رطوبت منطقه انتخابی حتما توجه شود.
Øارتفاع از سطح دریا : در مناطق غیرکوهستانی ایران ارتفاع از سطح دریا از منهای 20 تا بیش از 3000 متر متغییر است. هر چه ارتفاع از سطح دریا بیشتر شود فشار هوا و میزان اکسیژن موجود در هوا نیز کاهش می‌یابد. با افزایش ارتفاع از سطح دریا میزان اکسیژن ورودی به ماشین جوجه‌کشی و درصد جوجه درآوری نیز کاهش می‌یابد. کاهش فشارات جو در ارتفاعات، سبب کاهش غظلت اکسیژن شده و نفوذ پذیری پوسته افزایش یافته و تخم مقدار زیادی آب و دی اکسید کربن از دست می‌دهد.
3-تامین آب و برق
مهمترین و کلیدی ترین مساله برای راه اندازی یک واحد دامپروری موضوع تامین آب است. باتوجه به اینکه ایران در منطقه کم آب قراردارد و سفره های آب زیر زمینی در اکثر مناطق ایران پایین آمده است اخذ مجوز حفر چاه علی الخصوص دراستان‌های کم آب که اکثراً در مرکز و شرق ایران هستند از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا قبل از انتخاب زمین مورد نظر حتماً از محل تامین آب (چاه،قنات، حق آبه و...) برای پرورش مطمئن شوید. همچنین در هنگام تهیه زمین به مسئله نزدیکی برق به زمین توجه داشته باشید. درصورت عدم وجود تیرهای برق در نزدیکی زمین شما، هزینه نصب هر عدد از تیرهای برق تا محل زمین علاوه بر انشعاب و نصب ترانس بر عهده شما خواهد بود.
حریم و فواصل
محل انتخابی مورد نظر بایستی حداقل فاصله را با تأسيسات مرغداری‌ها، دامداري‌ها، كارخانجات و همچنين با شهر، شهرك و روستا (مناطق مسكوني)، جنگل، رودخانه، دريا و ساير عوارض طبيعي، حريم فرودگاه، جاده، راه آهن، خطوط اصلي انتقال نفت و گاز، شبكه‌هاي فشار قوي برق و واحدهاي صنعتي (عوارض تأسيساتي)، براساس مفاد مندرج در جدول ذیل را رعایت نماید.
امنیت و امکانات در دسترس
هرچه امکانات شما جهت رساندن محصول تولیدی به بازار مصرف بیشتر باشد سرمایه‌گذاری شما نیز مطمئن‌تر خواهد بود. این امر سبب می‌گردد تا محصول شما زودتر و با هزینه کمتری به دست مصرف کنندگان برسد که این مسئله به نوبه خود موجب افزایش توان رقابتی شما خواهد شد. بنابراین در دسترس بودن امکانات رفاهی مانند جاده‌های ارتباطی مناسب، نزدیکی برق، آب، کارخانه خوراک دام، کشتارگاه، صنایع فرآوری و تکمیلی و ... سرمایه گذاری شمارا با ریسک کمتری روبرو می‌کند. مساله امنیت منطقه و محل احداث مزرعه ازاهمیت بالایی برخوردار است لذا می‌بایست سعی نمود تا زمین مورد نظر به گونه‌ای انتخاب گردد که سرمایه گذاری در محل مناسب که از امنیت برخوردار است صورت گیرد.
استعلام و اخذ مجوز
قبل از صدور مجوز تاسیس واحد پرورش شترمرغ، سازمانهای جهاد کشاورزی از ادارات و سازمانهای متولی دیگر درخصوص زمین اجرای طرح استعلام می‌نمایند. درصورت عدم تطبیق قوانین سازمان طرف استعلام با شرایط و موقعیت زمین مورد نظر بایستی محل زمین تغییرداده شود. پس شما بایستی به صورت هوشمندانه نسبت به انتخاب زمین اقدام نمایید. درصورتی که زمینی با رعایت کلیه ضوابط پیدا کردید آنگاه مراحل اداری را آغاز نمایید تا زودتر و با مشکلات کمتری مجوز اخذ نمایید. بنا به ضرورت سازمانهای میراث فرهنگی، اداره راه و ترابری، سازمان ثبت اسناد، شرکت نفت، شرکت گاز، اداره برق، مخابرات، اموراراضی اداره مسکن، شورای اسلامی روستا، اداره حفاظت از محیط زیست، منابع طبیعی، آب منطقه‌ای، دامپزشکی، فرمانداری، بخشداری، شهرداری نسبت به پاسخ استعلام اقدام می‌کنند.
سیب زمینی در تغذیه شترمرغ
سیب زمینی در قرن شانزدهم به‌وسیله اسپانیولی‌ها به اروپا برده شد، در تمام طول سال وجود دارد و سرشار از ویتامین C است. به عنوان یک ماده غذایی برای تغذیه انسان کشت می شود اما سیب زمینی های مازاد و محصولاتی که کیفیت آن کمتر است به عنوان خوراک در دام استفاده می شود.
میزان مواد مغذی در 100 گرم سیب زمینی خام در جدول ذیل ذکرگردیده است.
مواد مغذی موجود در صد گرم سیب زمینی خام
آب
۷۵ گرم
انرژی
۶۰ كالری
پروتئین
8/1 گرم
چربی
1/0 گرم
مواد نشاسته‌ای
۱۸ گرم
سلولز
5/1 میلی گرم
كلسیم
۶ میلی گرم
فسفر
۵۰ میلی گرم
پتاسیم
۵۰۰ میلی گرم
آهن
6/0 میلی گرم
سدیم
۴ میلی گرم
ویتامین A
۱۰ واحد
ویتامین B1
1/0 میلی گرم
ویتامین B2
35/0 میلی گرم
ویتامین B3
۱ میلی گرم
ویتامینC
۱۵ میلی گرم
سطح پروتئین ماده خشک سیب زمینی در حدود 10 درصد است که نیمی از آن به صورت ترکیبات ازته غیر پروتئینی است. سطح الیاف موجود در آن کم است و به ویژه برای طیور مناسب است اما باید قبل از استفاده در جیره پخته شود. سیب زمینی از نظر مواد معدنی به جز پتاسیم فقیر است. تقریبا 20 درصد از فسفر موجود در آن به صورت فیتاتی است و از قابلیت هضم کمی برخوردار است.
برای این که سیب زمینی از خوش خوراکی خوبی برخوردار باشد باید از مصرف سیب زمینی های فاسد و آلوده به خاک اجتناب شود.
سیب زمینی دارای اسیدهای آلی مانند اسید سولانئیك، اسید نپتوتانیك و ساید فولیك می‌باشد. سیب زمینی نارس و همچنین برگ، گل و میوه سیب زمینی دارای كمی آلكالوئید سمی به‌نام سولانین است بنابراین باید از مصرف سیب زمینی نارس و نیز برگ و گل و میوه سیب زمینی خودداری كرد.
باید از مصرف سیب زمینی های فاسد، سبز شده و کثیف خودداری نمود زیرا ممکن است حاوی آلکالوئید ها باشند. مصرف سیب زمینی های جوانه زده (سبز شده) می تواند برای حیوانات اهلی خطرناک باشد.
در حال حاضر قیمت سیب زمینی در ایران به دلیل عدم مدیریت در کاشت در استان های قیمت آن گاها به حدی کاهش می یابد که سبب می شود مازاد سیب زمینی کشت شده گاها توسط دامپروری ها مورد استفاده قرار گیرد و مزارع پرورش شترمرغ پرواری نیز از این امر مستثنی نیست ولی آیا استفاده از سیب زمینی برای جیره های شترمرغ پرواری به صرفه است؟
مراحل آماده کردن سیب زمنی در مزارع پرورش شترمرغ به صورتی است که استفاده از آن را از لحاظ اقتصادی سوال برانگیز خواهد کرد.
در مزارع پرورش شترمرغ پرواری برای استفاده از سیب زمینی لازم است تا سیب زمینی های نارس، فاسد و جوانه زده ابتدا جدا شوند و سس برای جدا کردن گل و آلودگی های ناشی از کود باید شسته شود. در مرحله بعدی لازم است جهت از بین بردن سموم داخل آن و افزایش قالبیت هضم باید پخته شوند و پس از آن مجدد خرد وشوند و برای آسان تر شدن در مخلوط شدن در جیره آن را با سبوس گندم، آرد ذرت و یا سویا مخلوط کرد و سپس به کل جیره اضافه کرد.
انجام کلیه این مراحل برای یک مزرعه پرورشی هم هزینه بر و هم وقت گیر است. حال اگر تمامی موارد ذکر شده در آماده سازی سیب زمینی را در نظر نگیریم و تنها قیمت سیب زمینی را که به صورت خام خریداری می شود در نظر بگیریم مشخص می شود که انجام این عملیات آماده سازی و استفاده از سیب زمینی به صرفه است یا خیر.
اگر سیب زمینی خام را به احتساب کیلویی 400 تومان در نظر بگیریم با توجه به این موضوع که 75 درصد آن را آب تشکیل می دهد در نتیجه مزرعه دار 75 درصد بابت آب هزینه پرداخت کرده است. با در نظر گرفتن 100 درصد ماده خشک در این حالت قیمت تمام شده یک کیلو سیب زمینی خشک برابر 1200 تومان خواهد شد.
باید این نکته مورد توجه قرار گیرد که استفاده از غلات که قیمت آن ها برحسب ماده خشک بین 800 تا 1000 تومان می باشد و نیاز به فرآوری که برای سیب زمینی صورت می گیرد مشخص می شود که استفاده از سیب زمینی در این حالت به صرفه نخواهد بود. با احتساب هزینه های آماده سازی سیب زمینی جهت مصرف قیمت تمام شده آن حداقل به ازای هر کیلوگرم ماده خشک برابر 1400 تومان خواهد بود.
در نظر گرفتن میزان ماده مغذی موجود در هر ماده خوراکی به نسبت هزینه ای که برای آن پرداخت می شود نیز در استفاده اقتصادی آن بسیار مهم است سیب زمینی به ازای هر واحد هزینه ای پرداخت شده به نسبت برخی مواد رایج در جیره ضعیف تر است و در نتیجه استفاده از آن در جیره شترمرغ های پرورای به صرفه نخواهد بود حتی اگر خام آن کیلویی 250 تومان خریداری شود.
محصولات
كنسانتره شترمرغ (معمولي و ويژه)
به منظور كاهش مشكلات تهيه مواد ريز مغذي جيره و نيز بهبود كيفيت دان و ميكس دقيق‌تر ريز مغذي‌ها كه در توليد گله و همگني خوراك نقش به سزايي دارد اين موسسه نسبت به تهيه كنسانتره مختص شترمرغ اقدام نموده است.
كنسانتره پيش‌آغازين و آغازين
كنسانتره رشد و پاياني
كنسانتره نگهداري
كنسانتره توليد
مكمل
مكمل پيش‌آغازين و آغازين
مكمل رشد و نگهداري
مكمل توليد
تجهیزات پرورشی
هیتر کربنی
لامپ حرارتی (لامپ مادر مصنوعی)
شانه تخم شترمرغ
سبد هچر و سبد حمل جوجه شترمرغ
پلاک پا (مختص مولدین)
>>
دریافت فایل
<<